Predsjednički izbori u Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) imali su itekako veliki odjek i uticaj u državama Zapadnog Balkana. Što politički, što u kontekstu širenja dezinformacija o njima.
Tvrdnje koje plasira administracija Donalda Trampa o navodnoj krađi glasova šire se, uz dodatne interpretacije, i našim govornim područjem.
Jedan od takvih primjera je i objava koja kruži društvenim mrežama, a koja sadrži video poslovnog prostora za koji se tvrdi da je sjedište ogranka kompanije Dominion Voting Systems u Beogradu.
U sličnom kontekstu vijesti o navodnoj krađi prenio je portal Republika, uz naslov:
U tekstu se navodi da su
Dalje se navodi da se
Ovu temu su, uz ogradu da su u pitanju optužbe Donalda Trampa, obradili i Glas javnosti, Blic, Nova, dok je B92 tekst na ovu temu naslovio: Kako su Srbi umešani u Trampov poraz – sve je počelo u Kanadi.
Dominion Voting Systems je kompanija koja je bila zadužena za elektronsko glasanje na izborima u SAD i koja ima svoj ogranak, između ostalih država, u Srbiji. Tekst na koji se pozivaju mediji, koji tvrde da je softver koji se koristio za glasanje i brojanje glasova u SAD proizveden u Srbiji, objavljen je još 2016. u PC Pressu.
U predstavljanju ove kompanije, kroz tekst PC Pressa, navodi se da je za zapošljavanje u beogradskom ogranku kompanije, u pojedinim slučajevima poželjno je i poznavanje elektronike, pošto kompanija razvija i hardver uređaja za glasanje.
Takođe se dodaje da je Dominion Voting je kanadska kompanija osnovana početkom 2003. godine sa osnovnim ciljem da postane lider u oblasti automatizacije i digitalizacije izbornih procesa, kako u pogledu proizvoda tako i usluga.
Tvrdnje o navodnim neregularnostima u okrugu Antrim krenule su nakon što je greška jednog od službenika koji su rukovodili sistemom glasanja dovela do pogrešnog zbira po kojem je demokratski kandidat, Džo Bajden bio u prednosti za 3.000 glasova. Greška je ispravljena u roku od dva dana i zvanično je saopšteno da zapravo u tom okrugu vodi Donald Tramp i to za oko 2.500 glasova.
Ovim povodom oglasili su se i iz kabineta Državnog sekretara u državi Mičigen, u kojoj se nalazi okrug Antrim. Saopštili su da je do u pitanju ljudski faktor i da službenik nije ažurirao softver.
Takođe, ove tvrdnje demantovala je i grupa državnih i privatnih izbornih zvaničnika koji su angažovani u saveznoj vladi SAD.
Ta grupa, koju čine i zaposleni u Trampovoj administraciji podvukla je da:
Kompanija Dominion Voting Systems, takođe je, kao i Smartmatic, demantovala bilo kakvu međusobnu povezanost kada su pitanju izbori u SAD.
Časopis Svijet kompjutera, objavio je 2016. godine članak o tome da Dominion, za razvoj tehnologije za glasanje, koristi i developere iz Srbije. Portparol Dominiona, Kris Rigal, kazao je tada za ovaj časopis da, poput najvećih tehnoloških kompanija u SAD koje svoje softvere razvijaju u Indiji, Irskoj ili na Srednjem Istoku, oni sprovode operacije u Srbiji.
Tvrdnje o navodnom prebacivanju Trampovih glasova Bajdenu analizirali su brojni portali koji se bave provjerom činjenica – PolitiFact, Rojters, CNN, USA Today…
S obzirom na to da su američke vlasti, pa i one koje rade direktno za Trampa, jasno dale do znanja da dokaza o navodnoj krađi glasova nema, da se glasanje i prebrojavanje glasova obavljalo u Americi, a ne u Srbiji, optužbe za navodne prevare se ne mogu dovesti u vezu sa Srbijom niti srpskom kompanijom SBB, kako se to navodi u pojedinim Fejsbuk objavama.
Objave koje se dijele društvenim mrežama, kao i objavu portala Republika dobijaju ocjenu lažna vijest.
Ocjenu “Lažna vijest” dobija originalni medijski izvještaj (u potpunosti proizveden od strane medija koji ga je objavio) koji u sebi sadrži činjenično pogrešne tvrdnje ili informacije. Za sadržaje koji se ocjenjuju kao lažne vijesti može se pouzdano utvrditi da su kreirani i diseminirani sa namjerom da dezinformišu javnost, to jest da tvrdnju koja je u potpunosti lažna predstave kao činjenicu.
Objava portala B92 dobija ocjenu Klikbejt. Ocjenu “Klikbejt” dobija medijski izvještaj čiji naslov nema uporište u samom tekstu koji slijedi. Ovakvi tekstovi i prilozi imaju cilj da senzacionalističkim naslovom privuku pažnju konzumenta/kinje, obećavajući sadržaj koji zapravo ne postoji i uglavnom se kreiraju iz finansijskog interesa odnosno zbog povećanja čitanosti.
Portal Republika objavio je ispravku u svom origanalnom tekstu, jasno koristeći etički standard profesionalnog postupanja novinara i demantovao prvobitne navode i njima dajemo ocjenu Demantovano. Ocjena “Demantovano” se daje u slučajevima kada medij utvrdi da je sadržaj potpada pod neku od gore opisanih negativnih ocjena koji je objavio ocijenjen nekom od navedenih ocijena i onda ga demantuje na jasan i vidljiv način, u skladu sa principima objave demantija.
Edit: 19.11.2020.
Viralne objave: Lažna vijest | Republika.rs: Lažna vijest | B92: Lažna vijest,Klikbejt